Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης και Ψυχική Υγεία: Το Δίκοπο Μαχαίρι

Στην ψηφιακή εποχή, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας. Πλατφόρμες όπως το Facebook, το Instagram, το TikTok και το X (πρώην Twitter) συνδέουν δισεκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως, προσφέροντας επικοινωνία, έκφραση και πρόσβαση στην πληροφορία. Ωστόσο, όπως κάθε ισχυρό εργαλείο, έτσι και τα social media έχουν δύο όψεις: μπορούν να ενισχύσουν τη ψυχική ευημερία, αλλά και να την υπονομεύσουν.

Η Θετική Όψη των Social Media

-Σύνδεση και Αίσθημα Συνοχή

Για πολλούς ανθρώπους, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δημιουργούν ένα αίσθημα κοινότητας και αποδοχής. Ιδιαίτερα όσοι βιώνουν κοινωνική απομόνωση, μπορούν να βρουν στήριξη και κατανόηση μέσα από διαδικτυακές ομάδες.

Πρόσβαση σε Ψυχολογική Υποστήριξη

Όλο και περισσότεροι επαγγελματίες ψυχικής υγείας χρησιμοποιούν τα social media για να μοιραστούν ψυχοεκπαιδευτικό υλικό, στρατηγικές αυτοφροντίδας και πληροφορίες για υπηρεσίες. Δράσεις όπως το #WorldMentalHealthDay βοηθούν στη μείωση του στίγματος.

Έκφραση και Αυτογνωσία

Οι νέοι συχνά αξιοποιούν τις πλατφόρμες για να εξερευνήσουν την ταυτότητά τους και να εκφράσουν δημιουργικότητα. Η θετική ανατροφοδότηση μπορεί να ενισχύσει την αυτοεκτίμηση (Best, Manktelow, & Taylor, 2014).

Οι Κίνδυνοι και οι Αρνητικές Επιπτώσεις

> Κοινωνικές Συγκρίσεις και Αυτοεκτίμηση

Η συνεχής έκθεση σε «τέλειες» εικόνες ζωής οδηγεί σε κοινωνικές συγκρίσεις, χαμηλή αυτοεκτίμηση και ανησυχίες για την εικόνα σώματος (Fardouly et al., 2015).

> FoMO και Άγχος

Ο φόβος ότι «χάνουμε κάτι» (FoMO) δημιουργεί πίεση να είμαστε διαρκώς συνδεδεμένοι. Έρευνες δείχνουν ότι σχετίζεται με αυξημένο άγχος και προβληματική χρήση (Przybylski et al., 2013).

> Διαδικτυακός Εκφοβισμός

Ο εκφοβισμός στα social media έχει σοβαρές συνέπειες στην ψυχική υγεία, ιδιαίτερα στους εφήβους, οδηγώντας σε θλίψη ή ακόμα και αυτοκτονικό ιδεασμό.

> Εθισμός και Διαταραχή Ύπνου

Η υπερβολική χρήση σχετίζεται με εθιστικά συμπτώματα (απώλεια ελέγχου, ανάγκη συνεχούς χρήσης). Επίσης, το νυχτερινό «scrolling» επιδεινώνει την ποιότητα του ύπνου.

Πώς να Βρούμε Ισορροπία

Η λύση δεν είναι η αποχή από τα social media, αλλά η συνειδητή χρήση τους:

Θέσε όρια: Καθόρισε συγκεκριμένο χρόνο χρήσης και «offline» ζώνες.
Επίλεξε προσεκτικά: Ακολούθησε λογαριασμούς που σε εμπνέουν και σου προσφέρουν γνώση.
Παρατήρησε αντιδράσεις: Πρόσεξε πώς αισθάνεσαι μετά από κάθε χρήση.
Επένδυσε στον πραγματικό κόσμο: Ενίσχυσε τις δια ζώσης σχέσεις και τις δραστηριότητες.

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν είναι ούτε απόλυτα θετικά ούτε απόλυτα αρνητικά. Είναι εργαλεία που επηρεάζουν την ψυχική υγεία ανάλογα με τον τρόπο που τα χρησιμοποιούμε. Για κάποιους προσφέρουν ενδυνάμωση και στήριξη, ενώ για άλλους αποτελούν πηγή άγχους και μοναξιάς. Ο ρόλος των ειδικών ψυχικής υγείας είναι να κατευθύνουν προς μια πιο συνειδητή και ισορροπημένη χρήση.

Βιβλιογραφία:

Best, P., Manktelow, R., & Taylor, B. (2014). Online communication, social media and adolescent wellbeing: A systematic narrative review. Children and Youth Services Review, 41, 27–36. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2014.03.001
Fardouly, J., Diedrichs, P. C., Vartanian, L. R., & Halliwell, E. (2015). Social comparisons on social media: The impact of Facebook on young women’s body image concerns and mood. Body Image, 13, 38–45. https://doi.org/10.1016/j.bodyim.2014.12.002
Przybylski, A. K., Murayama, K., DeHaan, C. R., & Gladwell, V. (2013). Motivational, emotional, and behavioral correlates of fear of missing out. Computers in Human Behavior, 29(4), 1841–1848. https://doi.org/10.1016/j.chb.2013.02.014