Τι πραγματικά τελειώνει στο τέλος του χρόνου — και τι απλώς αλλάζει μορφή;

Το τέλος του χρόνου συχνά βιώνεται ως ένα ορόσημο. Ένα νοητό «κλείσιμο», που μας καλεί —σχεδόν επιτακτικά— να απολογιστούμε, να αξιολογήσουμε, να συγκριθούμε με τον εαυτό μας ή με άλλους. Όμως, από μια συστημική ψυχοθεραπευτική οπτική, τίθεται ένα διαφορετικό ερώτημα:

Τι είναι αυτό που πραγματικά τελειώνει — και τι απλώς αλλάζει μορφή;

Ο χρόνος ως κατασκευή και όχι ως απόλυτο μέτρο.

Στη συστημική σκέψη, ο χρόνος δεν νοείται μόνο ως γραμμική ακολουθία γεγονότων, αλλά ως πλαίσιο νοήματος. Το ημερολόγιο αλλάζει, όμως οι σχέσεις, τα βιώματα και τα εσωτερικά μας μοτίβα δεν «μηδενίζονται». Ένα δύσκολο έτος δεν τελειώνει επειδή αλλάζει ο αριθμός. Ομοίως, μια χρονιά ανάπτυξης δεν ολοκληρώνεται επειδή δεν πέτυχε όλους τους στόχους της. 

Το «τέλος» ως ανάγκη ελέγχου

Συχνά, ο άνθρωπος έχει ανάγκη να ονοματίζει τα τέλη: 

- τέλος μιας φάσης
- τέλος μιας σχέσης
- τέλος μιας προσπάθειας

Αυτό δεν γίνεται επειδή όλα τελειώνουν, αλλά επειδή το τέλος προσφέρει αίσθηση ελέγχου απέναντι στην αβεβαιότητα της αλλαγής. Στη συστημική θεραπεία, βλέπουμε συχνά ότι αυτό που ονομάζεται «τέλος» είναι στην πραγματικότητα ένας μετασχηματισμός ρόλων, θέσεων και σχέσεων.

Οι εμπειρίες δεν διαγράφονται — ενσωματώνονται. Καμία εμπειρία δεν εξαφανίζεται. Ό,τι ζήσαμε εγγράφεται: στον τρόπο που σχετιζόμαστε, στις επιλογές μας, στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας μέσα στο σύστημα. Ακόμα και οι «αποτυχίες» λειτουργούν ως πληροφορία. Στη συστημική προσέγγιση, η αλλαγή δεν προκύπτει από restart, αλλά από αναδιοργάνωση.

Η ψυχοθεραπεία δεν υπόσχεται «νέα αρχή»

Σε αντίθεση με τη ρητορική του τέλους της χρονιάς («νέα αρχή», «νέος εαυτός»), η ψυχοθεραπεία δεν υπόσχεται επανεκκίνηση. Προσφέρει κάτι πιο ρεαλιστικό και ουσιαστικό: κατανόηση, σύνδεση, νοηματοδότηση. Η προσωπική ανάπτυξη δεν είναι γραμμική. Είναι κυκλική, επαναλαμβανόμενη και συχνά αργή — αλλά βαθιά.

Όταν αλλάζει ο χρόνος, δεν χρειάζεται να αλλάξεις εσύ. Ίσως, στο τέλος του χρόνου, το πιο θεραπευτικό δεν είναι να ρωτήσουμε:

«Τι πέτυχα;»
αλλά:

«Τι κατάλαβα για μένα μέσα από όσα έζησα;»

Γιατί αυτό που πραγματικά αλλάζει μορφή δεν είναι ο χρόνος — είναι ο τρόπος που στεκόμαστε μέσα σε αυτόν.

Ενδεικτική βιβλιογραφία:

Murray Bowen – Family Therapy in Clinical Practice
Salvador Minuchin – Οικογένειες και Οικογενειακή Θεραπεία
Gregory Bateson – Βήματα για μια οικολογία του Νου